Ευρωπαϊκή Ακαδημία Οπτικής και Οπτομετρίας

Η κλινική παροχή υπηρεσιών στο πεδίο της Οπτομετρίας, της Οπτικής και γενικώς των Επιστημών που σχετίζονται με την Όραση συνεχώς τροποποιείται λόγω των σημαντικών εξελίξεων τόσο στη γνώση και την τεχνολογική υποστήριξη που σχετίζονται με την κλινική/επιστημονική πράξη των επαγγελματιών του χώρου όσο και στα αντίστοιχα προϊόντα (οφθαλμικοί φακοί, φακοί επαφής, μέθοδοι διόρθωσης πρεσβυωπίας κλπ.). Είναι όμως εμφανές ότι υπάρχει μεγάλη διαφορά στην ποιότητα και τα πρότυπα των παρεχόμενων υπηρεσιών και της υγιεινής περίθαλψης της όρασης μεταξύ των χωρών της Ευρώπης (για περισσότερες πληροφορίες βλ. προηγούμενη ανάρτηση).

Κρίθηκε απαραίτητο, επομένως, από το Ευρωπαϊκό Κολλέγιο Οπτομετρίας και Οπτικής (European College of Optometry & Optics, ECOO) η ίδρυση ενός φορέα που θα εποπτεύει την εκπαίδευση στην Ευρώπη με σκοπό τον «εναρμονισμό» της (όσο αν και αυτό είναι δύκολο να επιτευχθεί άμεσα) μεταξύ των χωρών της Ευρώπης.

Η Ευρωπαϊκή Ακαδημία Οπτικής και Οπτομετρίας (European Academy of Optometry & Optics, EAOO) αποτελεί ένα σχετικά νεοσύστατο οργανισμό (λειτουργεί από το 2009, αλλά ακόμη δεν έχουν πλήρως ολοκληρωθεί οι δράσεις). Η Ακαδημία αποτελεί δημιούργημα του Ευρωπαϊκού Κολλεγίου Οπτομετρίας και Οπτικής και έχει τους παρακάτω στρατηγικούς στόχους:
-την ανάπτυξη της επιστημονικής γνώσης στο αντικείμενο της Οπτομετρίας και της Οπτικής.
-τη διάδοση και τον εναρμονισμό της εκπαίδευσης και της έρευνας στην οπτική, την οπτομετρία και σε συναφή αντικείμενα μεταξύ των χωρών της Ευρώπης.
-τη διάδοση προς όφελος του κοινού της επιστήμης και της κλινικής πράξης της Οπτικής και της Οπτομετρίας
-την εξασφάλιση της επαγγελματικής κατάρτισης και επιστημονικής επάρκειας των μελών της.

Η ίδρυση της Ακαδημίας αποκτά μεγάλη σημασία για τη χώρα μας αν αναλογιστεί κάποιος ότι όταν το επάγγελμα του Οπτομέτρη απελευθερωθεί πλήρως στην Ελλάδα, θα μπορεί κάθε απόφοιτος Σχολής Οπτομετρίας, από οποιαδήποτε χώρα της ΕΕ, να εργαστεί στη χώρα μας (αν και σύμφωνα με τις διατάξεις της ΕΕ ακόμη και σήμερα αυτό μπορεί να συμβεί χωρίς κυρώσεις). Ως αποτέλεσμα, είναι πολύ πιθανόν να έρθουν στη χώρα μας (και σε άλλες χώρες) Οπτομέτρες με πολύ καλύτερη επιστημονική και επαγγελματική κατάρτιση από τους Έλληνες απόφοιτους, αναβαθμίζοντας τις παρεχόμενες υπηρεσίες και παράλληλα επισκιάζοντας τους Έλληνες. Ένας από τους άμεσους στόχους της Ακαδημίας Οπτικής και Οπτομετρίας είναι η ίδρυση Προγραμμάτων και Κέντρων που θα παρέχουν συνεχή εκπαίδευση στους επαγγελματίες του χώρου, δίνοντάς τους τη δυνατότητα να εξελίξουν και να εξειδικεύσουν τις γνώσεις τους. Είναι προφανές ότι για τον καλύτερο σχεδιασμό και την οργάνωση ενός εκπαιδευτικού δικτύου είναι απαραίτητη η συμμετοχή και αρωγή ακαδημαϊκών, ερευνητών και εκπαιδευτών. Η Ακαδημία δίνει για πρώτη φορά τη δυνατότητα οι παραπάνω επιστήμονες να συναντιούνται σε τακτά διαστήματα με τους επαγγελματικούς φορείς του χώρου. Η πρώτη συνάντηση, κομβικής σημασίας για το μέλλον της Οπτομετρίας στην Ευρώπη, θα πραγματοποιηθεί στη Δρέσδη (22-24 Οκτωβρίου).

Ποιος είναι ο ορισμός του Οπτικού στην Ελλάδα?

Επειδή βρισκόμαστε σε εποχές που σε πολλά επαγγέλματα υπάρχει σοβαρή εξειδίκευση όσο αφορά τις παρεχόμενες υπηρεσίες είναι αρκετά σημαντικό να αναρωτηθούμε ποιός είναι ο ορισμός του Οπτικού στην Ελλάδα. Ποιος θεωρείται "Οπτικός" αυτή τη στιγμή στη χώρα μας?

(1) Είναι ο επιχειρηματίας (“ έμπορος”) Οπτικός που έχει κατάστημα (η “αλυσίδα καταστημάτων) που ασχολείται με τη λιανική πώληση γυαλιών, και ο οποίος με βάση τη σημερινή νομοθεσία δεν χρειάζεται να έχει ούτε πτυχίο αλλά ούτε και βασικές γνώσεις Οπτικής?

(2) Είναι ο απόφοιτος Οπτικής που ασχολείται με τη λιανική πώληση γυαλιών αλλά προσπαθεί να παρέχει και άλλες υπηρεσίες, π.χ. εφαρμογή Φακών Επαφής, που έτσι κι αλλιώς την παρέχουν και οι υπόλοιποι, χωρίς να έχουν πάντα την απαιτούμενη άδεια?
(3) Είναι ο υπάλληλος ενός καταστήματος που έχει αναλάβει τη στήριξη του όσο αφορά το "κλινικό" μέρος του, αυτό που ονομάζουμε “οπτομετρία"?
(4) Είναι ο υπάλληλος ενός καταστήματος (ή ενός εργαστηρίου), πιθανώς και απόφοιτος "Οπτικός", που ασχολείται με την κατεργασία των οφθαλμικών φακών και το μοντάρισμα?
(5) Είναι ο κάτοχος της άδειας ενός καταστήματος (αλλά όχι υπάλληλος, αφού μπορεί να την έχει "παραχωρήσει με κάποια αμοιβή”), ο οποίος όμως ασχολείται με άλλο αντικείμενο?
(6) Είναι ο "καταστηματάρχης" που κάνει παράλληλα και χονδρική πώληση προϊόντων σε άλλους Οπτικούς?
(7) Είναι ο απόφοιτος σχολών "Οπτομετρίας" από διάφορα ιδρύματα εξωτερικού?
(8) Είναι ο απόφοιτος της πρόσφατα “αναβαπτιζόμενης" εγχώριας Σχολής "Οπτικής και Οπτομετρίας"?



Είναι προφανές ότι υπάρχει ένα εύρος ανθρώπων με διαφορετικές καταβολές και σπουδές που σήμερα μπορούν να ονομαστούν ως “Οπτικοί” και γιατί όχι “οπτομέτρες". Αυτό που θα έπρεπε να μας απασχολεί είναι ποιος τους βαφτίζει. Σύμφωνα με τους συλλόγους Οπτικών, Οπτικός είναι αυτός που έχει ένα κατάστημα "Οπτικών" και αποτελεί μέλος τους, μια και για παράδειγμα μόνο αυτός συνηθίζονταν να λαμβάνει τα περιοδικά τους και τις ενημερώσεις του χώρου. Δηλαδή οι "Οπτικοί", όπως προσδιορίζονται από τους ορισμούς (3) και (4) δεν αποτελούν το "target group", ενώ οι υπόλοιποι αποτελούν a priori μέλη. 

Σύμφωνα με τον "Οδηγό στον Κόσμο των Επαγγελμάτων" που παρέχει συμβουλευτική στήριξη στους νέους για την επιλογή επαγγέλματος ΚΑΙ αποτελεί και την πρώτο-εμφανιζόμενη ιστοσελίδα όταν κάποιος κάνει έρευνα στο www.google.gr, ο "Οπτικός ασχολείται με την κατασκευή, επισκευή, ρύθμιση και εφαρμογή των οπτικών οργάνων και ειδικότερα να εφαρμόζει φακούς για τη διόρθωση των διαθλαστικών ανωμαλιών της όρασης, με βάση τις συνταγές των οφθαλμιάτρων", ενώ μέσα στα απαραίτητα προσόντα για την εκτέλεση του επαγγέλματος είναι "η αποφοίτηση από το Τμήμα Οπτικών του ΤΕΙ Αθηνών". Σύμφωνα με τον Επαγγελματικό οδηγό, οι ορισμοί (1), (5) και (6) δεν αποτελούν Οπτικούς.

Η ουσία είναι ότι αν και υπάρχει θεσμικά ακριβής ορισμός του Οπτικού (δυστυχώς όχι του Οπτομέτρη, και αυτό το ζήτημα αποτελεί άλλο κεφάλαιο), στην καθημερινότητα ούτε εμείς οι ίδιοι, ούτε οι πελάτες μας, ούτε οι "συνεργάτες" μας στον χώρο της υγιεινής περίθαλψης της Όρασης (π.χ. Οφθαλμίατροι) γνωρίζουν ποιος είναι πραγματικά Οπτικός!

Και τι έχουμε καταφέρει τόσες δεκαετίες ως Οπτικοί? Τι έχουν κάνει οι Σύλλογοι? Συντάσσεται αυτή τη στιγμή το "μητρώο Οπτικών". Αυτό θα αποτελέσει το "μητρώο Οπτικών" ή το "μητρώο Οπτικών καταστημάτων"? Θα μάθουμε ποτέ πόσοι είναι οι πτυχιούχοι Οπτικοί? Πόσοι από αυτούς έχουν δική τους επιχείρηση? Πόσοι ενασχολούνται σε επιχειρήσεις άλλων? Πόσοι είναι άνεργοι? Πόσοι πρέπει να συμμετάσχουν σε σεμινάρια δια βίου εκπαίδευσης για να αναβαθμίσουν την επιστημονική και κλινική τους κατάρτιση? Πόσους ακόμα μπορεί να απορροφήσει ο "χώρος"? Και τελικά, ποιος είναι ο "χώρος" που αναλογεί στους Οπτικούς?

Κατά την άποψή μου, παρατηρώντας τις κινήσεις και τα ενδιαφέροντα των εκπροσώπων του επαγγέλματος, δυστυχώς αυτό δε θα συμβεί στο πρόσφατο μέλλον.

9ο Θερινό Σχολείο στην Οπτική της Όρασης

Από το 2002 το Πανεπιστήμιο Κρήτης, και πιο συγκεκριμένα το Ινστιτούτο Οπτικής και Όρασης (IVO) διοργανώνει το Θερινό Σχολείο στην Οπτική της Όρασης (Summer School in Visual Optics). Το σχολείο αποτελείται από σειρά μαθημάτων που διδάσκονται (στην αγγλική γλώσσα) από επιστήμονες και ερευνητές με διεθνή αναγνώριση στο χώρο της Οπτικής και των Επιστημών της Όρασης. Οι ημερομηνίες για το φετεινό σχολείο είναι 5-8 Ιουλίου 2010 και ο τόπος διεξαγωγής του είναι το συνεδριακό κέντρο Terra Maris στη Χερσόνησο Ηρακλείου.

Το πρόγραμμα καλύπτει ένα μεγάλο εύρος θεματικών περιοχών με έμφαση:
στις διαθλαστικές ανωμαλίες και εκτροπές του οφθαλμού,
στην ποιότητα του αμφιβληστροειδικού ειδώλου,
στη σκέδαση,
στην προσαρμοστική ικανότητα του οφθαλμού και την πρεσβυωπία
στη χρήση της τεχνολογίας των προσαρμοστικών οπτικών στην έρευνα και την οφθαλμική απεικόνιση
στις εξελίξεις στην τεχνολογία κατασκευής οφθαλμικών φακών, φακών επαφής και ενδοφακών

Στην ιστοσελίδα του Σχολείου μπορείτε να βρείτε περισσότερες πληροφορίες και το αναλυτικό πρόγραμμα του Σχολείου (http://www.ivo.gr/summerschool)

Ανεστάλη η ίδρυση του Τμήματος "Οπτικής-Οπτομετρίας" στην Ηγουμενίτσα

"Δε θα υπάρξει κανένα νέο τμήμα, όπως γίνεται εδώ και πάρα πολλά χρόνια, όπου κάθε χρόνο ανακοινώνουμε νέα τμήματα στα ΤΕΙ και στα Πανεπιστήμια, χωρίς να έχουν καθηγητές, χωρίς να υπάρχουν συγγράμματα, χωρίς να υπάρχουν προγράμματα σπουδών και οι φοιτητές περιμένουν επί χρόνια τους καθηγητές να έρθουν". Με αυτή τη φράση, η υπουργός Παιδείας Αννα Διαμαντοπούλου «πάγωσε» τα σχέδια του προκατόχου της για λειτουργία άλλων επτά ΤΕΙ στην περιφέρεια συμπεριλαμβανομένου του Τμήματος Οπτικής και Οπτομετρίας στην Ηγουμενίτσα. Η κ. Διαμαντοπούλου ξεκαθάρισε από το βήμα του Κοινοβουλίου πως «καμία απόφαση δε θα δίνεται για να ικανοποιηθούν οποιουδήποτε άλλου είδους προτεραιότητες».

Όπως τόνισε, στόχος της κυβέρνησης είναι η αναβάθμιση της ποιότητας της εκπαίδευσης και γι' αυτό η αρχή που θα ακολουθείται στο εξής είναι «πρώτα ο φοιτητής και μετά ο δήμαρχος ή οι τοπικοί παράγοντες» ενώ παράλληλα, διεμήνυσε πως «καμία απόφαση δε θα δίνεται με πολιτικά κριτήρια».

"Αν αποφασίσουμε ότι το Πανεπιστήμιο είναι ο κεντρικός μοχλός ανάπτυξης, αριστείας, κοινωνικής συνοχής, διανόησης για τη χώρα, τα Πανεπιστήμιά μας θα πρέπει να μπουν στην πρώτη προτεραιότητα και ο στόχος μας είναι να κατατάσσονται στα καλύτερα Πανεπιστήμια του κόσμου".

"Τα προβλήματα της Παιδείας είναι αλλού, δεν είναι στο άσυλο".

κ. Διαμαντοπούλου, ΣΥΓΧΑΡΗΤΗΡΙΑ για την απόφασή σας. Ας ελπίσουμε ότι έφτασε επιτέλους η ώρα τουλάχιστον για τα θέματα της Παιδείας οι αποφάσεις να λαμβάνονται με αξιοκρατικά κριτήρια και με γνώμονα ΜΟΝΟΝ τη βελτίωση της παρεχόμενης γνώσης προς τους φοιτητές. Οι προσπάθειές μας δεν πήγαν χαμένες...Θα ήταν ενδιαφέρον να ενημερωθούμε για τη θέση και τις σχετικές κινήσεις της ΠΕΟΟ αυτό το διάστημα.

International Society for Contact Lens Research (ISCLR)

Στη Χερσόνησο Κρήτης μεταξύ 16-21 Αυγούστου διοργανώθηκε το 15ο συνέδριο της διεθνούς εταιρείας Έρευνας στους Φακούς Επαφής International Society for Contact Lens Research (ISCLR). Στο συνέδριο, το οποίο είναι "κλειστό" σε μέλη και διοργανώνεται σε σε διετή βάση, συμμετείχαν επιστήμονες από τα μεγαλύτερα ερευνητικά κέντρα στον κόσμο με σκοπό την καλύτερη επικοινωνία όσο αφορά τις εξελίξεις στη βασική και κλινική έρευνα, και στον σχεδιασμό μελλοντικών συνεργασιών για την ανάπτυξη νέων καινοτόμων προϊόντων. Μεγάλη έμφαση δόθηκε στους παρακάτω επίμέρους τομείς:
(i) στους τρόπους αποφυγής μολύνσεων και φλεγμονών του κερατοειδή (κερατίτιδες από ακανθαμοιβάδα, ψευδομονάδα και άλλα μικρόβια), βελτιώνοντας τα επίπεδα συμμόρφωσης των χρηστών προς τους κανόνες χρήσης (επιδημιολογικές μελέτες έδειξαν οι κυριότερες αιτίες μολύνσεων είναι οι "βρώμικες" θήκες και τα "άπλυτα" χέρια).
(ii) στους μηχανισμούς αλληλεπίδρασης μεταξύ φακών επαφής, δακρύων και βλεφάρων (επίδραση της ποιότητας εφαρμογής και του σχεδιασμού / ελαστικότητας της οπίσθιας επιφάνειας των φακών)
(iii) στους αιτιολογικούς παράγοντες του κερατόκωνου (καταρρίπτεται ο μύθος της συσχέτισης του κερατόκωνου με το τρίψιμο των ματιών) και στη χρήση εξατομικευμένων ημίσκληρων φακών επαφής για την αντιμετώπιση διαφορετικών μορφών κερατόκωνου.
(iv) στο σχεδιασμό φακών επαφής με ειδικά διαμορφωμένα οπτικά, με σκοπό την επιβράδυνση της εξέλιξης της μυωπίας και την καλύτερη μη-επεμβατική αντιμετώπιση της πρεσβυωπίας.

Είναι έντιμη η θέση του Υπουργείου σχετικά με τις προβλεπόμενες συνεργασίες ΤΕΙ-ΑΕΙ?

Όπως είναι γνωστό, τις τελευταίες μέρες υπάρχει μία κινητοποίηση στους χώρους της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης λόγω του επερχόμενου νομοσχεδίου για τα ΤΕΙ. Το νομοσχέδιο εκτός από θέματα που αφορούν την λειτουργική και οργανωτική διάρθρωση των ΤΕΙ, προωθεί μία σειρά από χωροταξικές αλλαγές με σκοπό την συνεργασία ΑΕΙ-ΤΕΙ ακόμα και σε προπτυχιακό επίπεδο, όπως την από κοινού οργάνωση προπτυχιακών σπουδών, Εργαστηρίων, Πρακτικών ασκήσεων κλπ. Το ίδιο νομοσχέδιο δίνει την δυνατότητα σε "υποβαθμισμένα" ΤΕΙ, που έχουν ξεμείνει από φοιτητές, προσωπικό και υποδομές, να αλλάξουν γνωστικό αντικείμενο!!! Βέβαια το ίδιο το Υπουργείο φρόντισε να εκτεθεί για τις προθέσεις του αφού έξι μήνες νωρίτερα (21/1/2009) ανακοίνωσε τη δημιουργία 16 νέων Τμημάτων ΤΕΙ σε "περιφέρικές" περιοχές, όπως Ηγουμενίτσα, Γρεβενά, Αίγιο, Ζάκυνθος, Καβάλα, Κοζάνη, Λήμνος, Λευκάδα, Μεσολόγγι, όπου απουσιάζει η δυνατότητα μίας τέτοιας συνεργασίας!!! Πως είναι δυνατόν να μας πείσει ότι υπάρχει πραγματικός σχεδιασμός στον χώρο της Παιδείας όταν οι αποφάσεις για την ίδρυση νέων Τμημάτων διέπονται από τοπικο-οικονομικά πελατειακά συμφέροντα;

Αναδημοσιεύω μία σχετική τοποθέτηση του Πρύτανη του Πανεπιστημίου Κρήτης κ. Παλλήκαρη:
"Οι τελευταίες εξαγγελίες του Υπουργού Παιδείας σχετικά με τις αναδιαρθρώσεις στο χώρο της εκπαίδευσης που προβλέπονται από το νέο νομοσχέδιο για τα ΤΕΙ, γεννούν αρκετές απορίες και εμπεριέχουν πολλές αντιφάσεις.

Η βασικότερη απορία αφορά την μεθοδευμένη τακτική του Υπουργείου να προκαλεί εντυπώσεις μέσω ανακοινώσεων περί “ανωτατοποίησης” της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, χωρίς την οποιαδήποτε προηγούμενη συζήτηση με του Πρυτάνεις των Ιδρυμάτων που αυτή τη στιγμή εκπροσωπούν την τριτοβάθμια εκπαίδευση. Είναι σαφές ότι η κατευθυντήρια γραμμή του Υπουργείου να αναβαθμίσει τον ρόλο των ΤΕΙ, μέσω ενός νέου χωροταξικού σχεδιασμού για την εκπαίδευση θα έπρεπε να είχε ανοίξει διαύλους επικοινωνίας με τα Πανεπιστήμια. Όχι αποκλειστικά γιατί ο ρόλος και το αντικείμενο σπουδών των ΑΕΙ είναι αναβαθμισμένος σε σύγκριση με τα ΤΕΙ, αλλά επειδή τα Πανεπιστήμια έχουν σημαντική εμπειρία στην διατμηματική οργάνωση σπουδών και ερευνητικών εργαστηρίων, διαθέτοντας την απαραίτητη τεχνογνωσία και προηγμένο εργαστηριακό εξοπλισμό. Ασφαλώς, δεν πρέπει να παραβλέψουμε ότι υπάρχουν Τμήματα στα ΤΕΙ που λειτουργούν υποδειγματικά, παρέχοντας σημαντικό ερευνητικό έργο, πολλές φορές μάλιστα ανώτερο από εκείνο μερικών Τμημάτων ΑΕΙ, μέσω εστιασμένης επιστημονικής κατεύθυνσης και που έχουν ήδη συνάψει εξαιρετικές συνεργασίες και σε μεταπτυχιακό επίπεδο αλλά και στον ερευνητικό χώρο με αντίστοιχα ΑΕΙ.

Η σημαντικότερη αντίφαση πηγάζει από το γεγονός ότι η πρόθεση του Υπουργείου να ενδυναμώσει τα ΤΕΙ μέσω της συνεργασίας με τα Πανεπιστήμια δεν συμβαδίζει απολύτως με την πρόσφατη απόφαση για την ίδρυση 13 νέων “περιφερικών” Τμημάτων στα ΤΕΙ. Πιο συγκεκριμένα, ενώ το Υπουργείο επιθυμεί να δημιουργήσει μια νομοθετημένη συνεργασία μεταξύ των Πανεπιστημίων και των ΤΕΙ, όσον αφορά στην κοινή διοργάνωση προπτυχιακών σπουδών, εργαστηρίων, μαθημάτων, πρακτικών ασκήσεων και διπλωματικών εργασιών, ιδρύει “απομονωμένα” νέα τμήματα ΤΕΙ στην περιφέρεια, βασιζόμενο σε καθαρά τοπικο-οικονομικά κριτήρια. Ο Υπουργός πρέπει να απαντήσει, έχοντας σαφές πλάνο, με ποιον τρόπο θα μπορέσουν να συνεργαστούν τα υπό ίδρυση νέα Τμήματα στην Ηγουμενίτσα, την Κοζάνη, τα Γρεβενά, τη Λευκάδα, τη Ζάκυνθο, τον Αγ. Νικόλαο κλπ. με Πανεπιστημιακά Τμήματα αντίστοιχου γνωστικού αντικειμένου που εδρεύουν σε άλλες πόλεις. Μήπως αυτό θα ήταν πιο εφικτό να επιτευχθεί αν είχαν παρακαμφθεί πελατειακά συμφέροντα πολιτικών και βουλευτών για δημιουργία νέων Τμημάτων ΤΕΙ στις περιφέρειές τους, διότι από ότι είναι γνωστό όλα τα νέα Τμήματα έχουν “ονοματεπώνυμο”;

Αν η γραμμή του Υπουργείου να προωθήσει αυτές τις συνεργασίες είναι πραγματική, τότε γιατί ανάλογη προσπάθεια συνεργασίας προ τριετίας από το Πανεπιστήμιο και το ΤΕΙ Κρήτης για την ίδρυση προπτυχιακού προγράμματος Σπουδών στην “Οπτική και Οπτομετρία” δεν υπάγονταν στις “προτεραιότητες του Υπουργείου κατά την παρούσα φάση”, σύμφωνα με τον τέως υφυπουργό κ. Ταλιαδούρο; Και αφού το υπουργείο δεν είχε στα πλάνα του τέτοιες συνεργασίες, γιατί έδωσε το πράσινο φως για τη λειτουργία ΔΥΟ πανομοιότυπων τμημάτων σε παραρτήματα περιφερικών ΤΕΙ (από το 2008 στο Αίγιο και το 2010 στην Ηγουμενίτσα) όπου απουσιάζει οποιαδήποτε υποστηρικτική υποδομή, με κριτήριο την ανάπτυξη της περιφέρειας (επίσημη απάντηση Υπουργείου Εθνικής Παιδείας, με ημερομηνία 28/5/2009) ενέχοντας τον κίνδυνο δημιουργίας νέων θνησιγενών τμημάτων σε ένα αντικείμενο με μεγάλες απαιτήσεις και επαγγελματικές προοπτικές;

Πως είναι δυνατόν να αναφερόμαστε για αξιοκρατική αξιολόγηση και σοβαρό προγραμματισμό Παιδείας όταν δυστυχώς ένα υψηλό προϊόν εκπαίδευσης και γνώσης (Οπτική-Οπτομετρία-Οφθαλμολογία) που αποτελεί πρότυπο εφαρμογής στην Κρήτη, όπου υπάρχει συσσώρευση υποδομών, τεχνογνωσίας και ανθρώπινου δυναμικού με διεθνή αναγνώριση, αγνοείται από την ίδια την Πολιτεία;"
Με εκτίμηση,

Ο Πρύτανης του Πανεπιστημίου Κρήτης
Καθηγητής Ιωάννης Γ. Παλλήκαρης

Αύξηση των ποσοστών εμφάνισης μυωπίας σε Έλληνες μαθητές

Αποτελέσματα πρόσφατης έρευνας που δημοσιεύθηκαν στο έγκριτο επιστημονικό έντυπο Ophthalmic and Physiological Optics έδειξαν σημαντικά αυξημένα ποσοστά εμφάνισης της μυωπίας σε μαθητές δημοτικού και γυμνασίου στην Ελλάδα.
Η έρευνα διεξήχθει από ομάδα ερευνητών του Ινστιτούτου Οπτικής και Όρασης του Πανεπιστημίου Κρήτης σε 900 μαθητές σχολείων της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης στο Ηράκλειο Κρήτης και στην Στάρα Ζαγόρα στη Βουλγαρία, υπό την επίβλεψη του πρύτανη και καθηγητή Οφθαλμολογίας Ιωάννη Παλλήκαρη και του Διευθυντή της Οφθαλμολογικής Κλινικής του ΠΑ.Γ.ΝΗ κι Επίκουρου καθηγητή Οφθαλμολογίας Μιλτιάδη Τσιλιμπάρη. Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσίασε ο Δρ. Σωτήρης Πλαΐνης, στέλεχος της ερευνητικής ομάδας του Πανεπιστημίου Κρήτης και επίτιμος λέκτορας του Πανεπιστημίου Manchester, οι μαθητές δημοτικού με μυωπία αποτέλεσαν το 29% των μαθητών στο Ηράκλειο, διπλάσιο σε σχέση με το 14% στη Στάρα Ζαγόρα. Τα αντίστοιχα ποσοστά για τους μαθητές γυμνασίου ήταν 47% και 16% αντίστοιχα!
Ο καθ. Ιωάννης Παλλήκαρης επισημαίνει ότι “τα αυξημένα ποσοστά στην Ελλάδα μπορεί αρχικά να προκαλούν έκπληξη, αλλά είναι πολύ πιθανόν να σχετίζονται με γενικότερες αλλαγές στις συνθήκες ζωής και τους ρυθμούς εργασίας. Μέχρι πριν λίγα χρόνια επικρατούσε η άποψη ότι η κληρονομικότητα αποτελούσε τον ισχυρότερο παράγοντα στην εμφάνιση και εξέλιξη της μυωπίας, αλλά πρόσφατες μελέτες έδειξαν ότι το περιβάλλον καθορίζει σε σημαντικό βαθμό τη μυωπογέννηση. Ωστόσο, το γονιδιακό υπόβαθρο της μυωπίας δεν είναι αμέτοχο: οι πιθανότητες ένα παιδί να παρουσιάσει μυωπία κατά την ανάπτυξή του είναι 7πλάσιες αν έχει δύο μύωπες γονείς, σε σχέση με το να μην έχει κανένας από τους δύο γονείς μυωπία. Μπορεί τα παιδιά με μύωπες γονείς να ανήκουν σε ομάδα «υψηλής επικινδυνότητας» για την εμφάνιση μυωπίας, αλλά δεν είναι απαραίτητο ότι θα την εκδηλώσουν κατά τη διάρκεια της ζωής τους.”

Σε ποια «περιβαλλοντικά» αίτια όμως μπορούν να αποδοθούν οι σημαντικές αποκλίσεις στα ποσοστά εμφάνισης της μυωπίας που παρατηρήθηκαν μεταξύ του Ελληνικού και Βουλγαρικού σχολικού πληθυσμού; Υπάρχουν σημαντικές διαφορές στις καθημερινές συνήθειες και στον τρόπο ζωής των παιδιών στο Ηράκλειο και στην Στάρα Ζαγόρα; Αρκετές μελέτες έχουν συσχετίσει τη μυωπία με την παρατεταμένη κοντινή εργασία που απαιτούν οι αυξημένες απαιτήσεις στο σχολείο και η χρήση υπολογιστή, όσο και με την αποχή από δραστηριότητες (π.χ. αθλητικές) εκτός σπιτιού. Ο Δρ. Σωτήρης Πλαΐνης σημειώνει ότι «στην πρόσφατη επίσκεψή μας στη Στάρα Ζαγόρα διαπιστώσαμε την ύπαρξη σημαντικού αριθμού πάρκων και υπαίθριων χώρων, σε σχέση με το Ηράκλειο, στους οποίους έχουν τη δυνατότητα τα παιδιά καθημερινά να παίξουν. Επίσης δεν πρέπει να λησμονούμε ότι τα πρόσθετα φροντιστηριακά μαθήματα και τα μαθήματα ξένων γλωσσών ανωτάτου επιπέδου αναγκάζουν τους Έλληνες μαθητές σε τουλάχιστον 4 με 6 ώρες επιπλέον επιβάρυνση ημερησίως, περιορίζοντας στο ελάχιστο τον πραγματικό ελεύθερο χρόνο τους».
Ο καθ. Μιλτιάδης Τσιλιμπάρης τονίζει ότι «μεταξύ των «ενοχοποητικών» παραγόντων στην αλματώδη αύξηση της μυωπίας στην Ελλάδα, βρίσκονται και οι γονείς, μέσω της συσχέτισης της μυωπίας με το οικογενειακό εισόδημα και το επίπεδο εκπαίδευσης των γονέων. Είναι αναμενόμενο οι γονείς με αυξημένα έσοδα και με ανώτατη εκπαίδευση να έχουν περισσότερες απαιτήσεις και να “πιέζουν” περισσότερο τα παιδιά για επιτυχία και καταξίωση, πολλές φορές επιβάλλοντάς τα να παρακολουθούν φροντιστηριακά μαθήματα από τις τελευταίες τάξεις του δημοτικού, ώστε να επιτύχουν......στις κατατακτήριες εξετάσεις της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Δεν είναι τυχαίο ότι ένας σημαντικός αριθμός παιδιών αναγκάζεται να σταματήσει από νωρίς τη συστηματική άθληση και ότι τα μεγαλύτερα ποσοστά μυωπίας συναντώνται μεταξύ των μαθητών που παρουσιάζουν άριστες επιδόσεις στο σχολείο».
Επίσης, ένα αξιοσημείωτο γεγονός είναι ότι από τα παιδιά που βρέθηκαν να είναι μύωπες στη Βουλγαρία μόνο το 36% φορούσε γυαλιά στο σχολείο, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό στην Ελλάδα ήταν 71%. Οι διαφορές στα ποσοστά ¨συμμόρφωσης¨ στη χρήση γυαλιών μεταξύ των παιδιών στην Ελλάδα και τη Βουλγαρία πιθανόν να οφείλονται σε οικονομικά αίτια. Έχει πάντως αποδειχθεί ότι η συμμετοχή στα μαθήματα με μειωμένη όραση μπορεί να έχει σημαντικές επιπτώσεις στην εκπαίδευση, όπως χαμηλή απόδοση κι μειωμένη συμμετοχή.
Καταλήγοντας, να σημειωθεί ότι η επιδημιολογία της μυωπίας, στην προσπάθεια να αποσαφηνισθεί ο ρόλος κάθε προδιαθεσικού παράγοντα, έχει αποτελέσει αντικείμενο πολλών μελετών ανά τον κόσμο, ιδιαίτερα σε χώρες της Ανατολικής Ασίας με έντονη αστικοποίηση του πληθυσμού όπου τα ποσοστά εμφάνισης της μυωπίας έχουν λάβει διαστάσεις «επιδημίας», αγγίζοντας το 80-90% σε φοιτητές Πανεπιστημίου.