27 Ιανουαρίου 2012

«Έτοιμα» γυαλιά πρεσβυωπίας: πόσο σημαντικές είναι οι ατέλειες που έχουν?


Είναι γνωστό ότι όσο μεγαλώνουμε ο φακός στο εσωτερικό του οφθαλμού σκληραίνει, μειώνοντας την ικανότητά εστίασης κοντινών αντικειμένων, μία δυσλειτουργία γνωστή ως πρεσβυωπία. Οι περισσότεροι άνθρωποι παρατηρούν τις επιπτώσεις της πρεσβυωπίας μετά την ηλικία των 40. Η σωστή και ακριβής διόρθωσή της επιτυγχάνεται με τη χρήση εξατομικευμένων γυαλιών (ανάγνωσης) τα οποία κατασκευάζονται με βάση το ακριβές διοπτρικό σφάλμα του κάθε οφθαλμού, συμπεριλαμβανομένου και πιθανού αστιγματισμού. Οι οφθαλμικοί φακοί είναι τοποθετημένοι ώστε το οπτικό τους κέντρο να συμπίπτει με το κέντρο της κόρης του διοπτροφόρου, εξασφαλίζοντας άνετη και ευκρινή όραση.

Εδώ και αρκετά χρόνια έχουν κάνει την εμφάνισή τους τα “έτοιμα” γυαλιά, τα οποία οι καταναλωτές μπορούν να τα προμηθευτούν από διάφορα καταστήματα (ακόμα και πάγκους λαϊκής). Αυτά τα γυαλιά ΔΕΝ επιτρέπεται να χρησιμοποιούνται για μακρινές δραστηριότητες όπως τηλεόραση και οδήγηση, καθώς είναι κατασκευασμένα αποκλειστικά για κοντινή χρήση.

Επειδή κατασκευάζονται σε μαζική παραγωγή, τα «έτοιμα» γυαλιά, είναι “ενός μεγέθους”, έχουν την ίδια διόρθωση για τους δύο οφθαλμούς (ενώ συνήθως οι βαθμοί δεν είναι ίδιοι), δεν διορθώνουν τυχόν αστιγματισμό και δεν εξασφαλίζουν όραση από τα κέντρα των φακών. Για τους παραπάνω λόγους είναι πολύ πιθανό να προκαλούν πονοκεφάλους και κοπιωπία.

Σε μία πολύ πρόσφατη έρευνα από την ομάδα του David Elliott στο Πανεπιστήμιο Aston στο Μπέρμινγχαμ της Μ. Βρετανίας, που θα δημοσιευθεί στο έγκριτο περιοδικό Optometry & Vision Sciences, αξιολογήθηκε η ποιότητα 300 «έτοιμων» γυαλιών πρεσβυωπίας που διατίθονταν από καταστήματα όπως τα Primark, Marks & Spencer, Boots, Superdrug - και με κόστος που κυμαίνεται από £1 μέχρι £32. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της μελέτης, που συντονίστηκε από το Βρετανικό Κολλέγιο Οπτομετρίας, διαπιστώθηκαν σημαντικές ατέλειες στο 60% των γυαλιών, τα οποία αφορούσαν:

α)  αποκλίσεις από τους αναγραφόμενους βαθμούς διόρθωσης,
β) λανθασμένες τοποθετήσεις των κέντρων των φακών, π.χ. σημαντικές διαφορές από τις συνήθεις δια-κορικές αποστάσεις ή ανισο-υψή κέντρα που μπορεί να προκαλέσουν αδυναμία συνεργασίας των δύο οφθαλμών,
γ) μεγάλη κλίση στους σκελετούς (σε σχέση με το την κλίση του κεφαλιού) που προκαλεί παραμόρφωση,
δ) πρόχειρες (ελλατωματικές) κατασκευές που πιθανότατα θα απαιτούσαν γρήγορη αντικατάσταση των γυαλιών.

Η έρευνα καταλήγει στο συμπέρασμα ότι η ποιότητα των «έτοιμων» γυαλιών θα μπορούσε εύκολα να βελτιωθεί με τη χρήση των πιο κατάλληλων δια-κορικών αποστάσεων για την εργασία που προορίζονται (π.χ. ανάγνωση), ενώ τα έτοιμα γυαλιά με υψηλότερους βαθμούς (> 2.00) έχουν περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσουν λάθη.

Για τα άτομα ηλικίας 40 και άνω, η εμφάνιση της πρεσβυωπίας είναι ιδανική ευκαιρία για έναν πλήρη οφθαλμικό έλεγχο. Σοβαρές οφθαλμικές παθήσεις που εμφανίζονται στις πρεσβυωπικές ηλικίες, όπως το γλαύκωμα και ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς, προκαλούν σταδιακή και αργή μείωση της όρασης. Η χρήση «έτοιμων» γυαλιών εκτός απο το ότι δεν εξασφαλίζει πλήρη διόρθωση, και την πιο ευκρινή όραση, μπορεί να επικαλύψει πιθανές οφθαλμικές παθήσεις και να καθυστερήσει την έγκαιρη και σωστή αντιμετώπισή τους.

Ακόμα και μικρά σφάλματα διόρθωσης, μπορούν να προκαλέσουν κοπιωπία και χρόνιους πονοκεφάλους, αλλά κάτι τέτοιο δεν γίνεται αντιληπτό στο χρόνο που αφιερώνεται για τον “υποκειμενικό έλεγχο” της ποιότητας των «έτοιμων» γυαλιών, που συνήθως αφορά την ανάγνωση μιας μικρής παραγράφου και δεν ξεπερνά τα 20 δευτερόλεπτα. Άνετη και ευκρινή ανάγνωση για μεγάλο χρονικό διάστημα εξασφαλίζουν μόνο οι οφθαλμικοί φακοί που είναι σωστά κεντραρισμένοι.

Τα «έτοιμα» γυαλιά ίσως είναι χρήσιμα ως δευτέρο ζευγάρι για την ανάγνωση ενός καταλόγου σε ένα εστιατόριο ή για τον άμεσο έλεγχο μιας τιμής στο σουπερ-μάρκετ, αλλά δεν θα πρέπει να υποκαθιστούν ένα “κανονικό” εξατομικευμένο ζευγάρι γυαλιών, ειδικά για πολύωρη χρήση.

Σε κάθε περίπτωση, θα πρέπει πριν από οποιαδήποτε αγορά να προηγείται ενας έλεγχος όρασης από τους εξειδικευμένους επαγγελματίες του χώρου, ενώ προτείνεται ο χρήστης να προμηθεύεται τα «έτοιμα» πρεσβυωπικά γυαλιά απο οπτικά καταστήματα, όπου επιλέγονται με αυστηρότερα κριτήρια.

Σωτήρης Πλαΐνης MSc, PhD 
Ινστιτούτο Οπτικής και Όρασης (IVO), Πανεπιστήμιο Κρήτης

Ελένη Πουλερέ MSc, Ορέστης Λουκαΐδης, MSc
Optical House, Ηράκλειο-Ρόδος