9 Μαΐου 2008

Είναι αρκετές οι γνώσεις του Έλληνα Οπτικού για την άσκηση της Οπτομετρίας?

Στην προηγούμενη ψηφοφορία της ιστοσελίδας σχετικά με την άσκηση του επαγγέλματος του Οπτομέτρη στην Ελλάδα, το μεγαλύτερο ποσοστό (68%) των ανθρώπων που ψήφισαν έκρινε ότι αυτό μπορεί να γίνει μόνο από τους πτυχιούχους Οπτομέτρες (ή Οπτικούς-Οπτομέτρες), ενώ ένα 20% πιστεύει ότι η άσκηση του επαγγέλματος του Οπτομέτρη μπορεί να γίνει και από τους πτυχιούχους Οπτικούς. Δεν γνωρίζω αν αυτοί οι ψήφοι προέρχονται αποκλειστικά από πτυχιούχος Οπτομέτρες σχολών του εξωτερικού, απόφοιτους ή φοιτητές του Τμήματος στα ΤΕΙ Αθηνών, ή από παλιότερους εμπειρικούς (μη-πτυχιούχους) οπτικούς. Κατά τη γνώμη μου, όμως, οι επαγγελματίες που δραστηριοποιούνται στο χώρο της υγιεινής περίθαλψης της όρασης στην Ελλάδα, και κυρίως οι Οπτικοί έχουν υποτιμήσει τις επαγγελματικές απαιτήσεις και αρμοδιότητες του Οπτομέτρη. Τη στιγμή που ο Οπτομέτρης στη Μ. Βρετανία με την κατάλληλη εκπαίδευση μπορεί, για παράδειγμα, να διαγνώσει και να προτείνει φαρμακευτική αγωγή σε γλαυκωματικούς ασθενείς στην Ελλάδα ο Οπτομέτρης ακόμη “διεκδικεί” τη διαθλαστική εξέταση. Είναι κατανοητό ότι δεν είναι δυνατόν με τις υπάρχουσες εκπαιδευτικές και επαγγελματικές συνθήκες στην Ελλάδα να ακολουθήσουμε την εξέλιξη στο χώρο της Οπτομετρίας που παρατηρείται στη Μ. Βρετανία και άλλες χώρες τις Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλά είναι λάθος να ταυτίζουμε τον πολυδιάστατο χώρος της Οπτομετρίας με την εκπόνηση της διάθλασης, μιας εξέτασης που θα μπορούσε να είχε κατοχυρωθεί από το 1982! Εκείνη της εποχή, πέρασε νομοθετική διάταξη στα πλαίσια της οποίας οι Έλληνες Οπτικοί προτίμησαν να θυσιάσουν τη διάθλαση με αντάλλαγμα την “αποκλειστικότητα” στην πώληση Φακών Επαφής!!
Αν όμως σήμερα, μετά από 25 περίπου χρόνια, θέλουμε ο Έλληνας οπτικός να μπορεί να ασκήσει το επάγγελμα του Οπτομέτρη, θα πρέπει πρώτα να καταλάβουμε ποιες είναι οι αρμοδιότητές του. Σύμφωνα με τον ορισμό του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Οπτομετρίας και Οπτικής (ECOO): “Optometry is a healthcare profession which is autonomous, educated and regulated (licensed/registered). Optometrists are the primary healthcare practitioners of the eye and visual system who provide comprehensive eye and vision care, which included refraction and dispensing, detection and management of disease of the eye, and the rehabilitation of conditions of the visual system”. Με ελεύθερη μετάφραση: “Η οπτομετρία αποτελεί ένα αυτόνομο επάγγελμα στο χώρο της υγείας, που απαιτεί εκπαίδευση και εντάσσεται σε ορισμένους κανόνες, δηλαδή ασκείται αποκλειστικά από πτυχιούχους αναγνωρισμένων σχολών που έχουν εξασφαλίσει άδεια εξασκήσεως του επαγγέλματος. Οι οπτομέτρες ασκούν πρωτοβάθμια υγιεινή περίθαλψη του οφθαλμού και της όρασης, η οποία περιλαμβάνει τη διάθλαση (και συνταγογράφηση), την επιλογή και κατεργασία κατάλληλων “διαθλαστικών βοηθημάτων”, τη διάγνωση και διαχείρηση οφθαλμικών παθήσεων και την αποκατάσταση της όρασης σε φυσιολογικά επίπεδα”. Μάλιστα, τα μέλη της ECOO σε κάθε χώρα της ΕΕ, στα οποία συμπεριλαβάνεται και η Πανελλήνια Ένωση Οπτικών και Οπτομετρών (Π.Ε.Ο.Ο.), έχουν συμφωνήσει ότι πρωταρχικός σκοπός τους αποτελεί η εξασφάλιση της εκπαίδευσης του Οπτομέτρη στο επίπεδο του Ευρωπαϊκού διπλώματος Οπτομετρίας και η λειτουργία και αναγνώριση της Οπτομετρίας ως ένα ανεξάρτητο επάγγελμα (“optometry should function and be recognised as an independent profession”)!!

Είναι επομένως εμφανές ότι ΑΠΑΙΤΕΙΤΑΙ να κινηθούμε σε δύο κατευθύνσεις στην Ελλάδα αν επιθυμούμε να αναγνωριστεί πραγματικά η Οπτομετρία. Πρώτον, πρέπει να αναβαθμίσουμε την εκπαίδευση και το πρόγραμμα σπουδών του Έλληνα πτυχιούχου οπτικού-οπτομέτρη, τα οποία δυστυχώς ΔΕΝ καλύπτουν ούτε το 50% των απαιτούμενων κριτηρίων που έχουν θεσπιστεί από το Ευρωπαϊκό δίπλωμα Οπτομετρίας της ECOO με αποτέλεσμα να μην έχει τις αναγκαίες επιστημονικές γνώσεις και την κλινική εμπειρία για την εξάσκηση του επαγγέλματος (γεγονός που γίνεται αντιληπτό και από τους ίδιους του απόφοιτους κατά την άσκηση της εργασίας). Δεύτερον, είναι ανάγκη η ΠΕΟΟ να ακολουθήσει τις οδηγίες και τους κανόνες της ECOO και να θεσπίσει την Οπτομετρία ως ένα ανεξάρτητο επάγγελμα που διέπει διαφορετικά κριτήρια εκπαίδευσης (απαιτητικότερο πρόγραμμα σπουδών) και δεξιοτήτων (διάγνωση παθήσεων) από αυτό του Οπτικού. Εκτός αν επιθυμούμε να υποβαθμιστεί το επάγγελμα του Οπτομέτρη σε τέτοιο βαθμό, ώστε να μπορούν να το ασκήσουν ακόμη και οι μή πτυχιούχοι Οπτικοί, δηλαδή “αυτοί που έχουν αποκτήσει τίτλο προσωπικής ικανότητας σύμφωνα με τις κείμενες διατάξεις”. Ακολουθώντας αυτή τη γραμμή, αναμένουμε όλοι οι Οπτικοί μέσα σε μία μέρα να “βαπτιστούν” οπτομέτρες και να συμπεριληφθούν στα μητρώα αδειών ασκήσεως επαγγέλματος οπτικού-οπτομέτρη! Κάτι ανάλογο είχε συμβεί πριν από 20 χρόνια όταν σε μία μέρα όλοι οι Οπτικοί αποκτήσανε δεξιότητες για την εφαρμογή Φακών Επαφής (ΦΕ). Το αποτέλεσμα το συναντάμε σήμερα: 1) το 50% του τζίρου από πωλήσεις ΦΕ γίνεται, αν και απαγορεύεται από τη νομοθεσία, από τους Οφθαλμιάτρους, 2) η Ελλάδα εμφανίζει τη μικρότερη διείσδυση ΦΕ (2.2% του πληθυσμού όταν το 30% παρουσιάζει διαθλαστικές ανωμαλίες) από τις χώρες τις ΕΕ!! Δεν είναι δύσκολο να αντιληφθεί κανείς ότι αυτό δεν είναι τυχαίο.

Είναι επιτακτική ανάγκη, αυτή τη στιγμή που δίνετε η ευκαιρία αναθεώρησης των επαγγελματικών δικαιωμάτων του επαγγέλματος του οπτικού και του οπτομέτρη (από τον Υπουργό Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης) να ξεπεράσουμε προσωπικά συμφέροντα και να προετοιμάσουμε τον Έλληνα οπτομέτρη σύμφωνα, τουλάχιστον, με τα Ευρωπαϊκά πρότυπα.

4 Μαρτίου 2008

Εκπαίδευση Οπτομετρίας στην Ευρώπη

Στο Brno της Τσεχίας πριν λίγες μέρες (Φεβρουάριος 2008) διοργανώθηκε για πρώτη φορά από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή Οπτικής και Οπτομετρίας (ECOO - European Council of Optics and Optometry) συνάντηση εκπαιδευτών από διαφορετικά ιδρύματα που παρέχουν εκπαίδευση στον χώρο της Οπτικής και Οπτομετρίας. Η συζητήσεις και η αναφορά του προγράμματος σπουδών από τους εκπροσώπους των διαφορετικών ιδρυμάτων φανέρωσε, όπως ήταν αναμενόμενο, το χάσμα που υπάρχει στην εκπαίδευση μεταξύ των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. An και εδώ και 5 χρόνια έχει θεσμοθετηθεί το Ευρωπαϊκό δίπλωμα Οπτομετρίας (European Diploma in Optometry) είναι σαφές ότι οι μόνες Ευρωπαϊκές χώρες στις οποίες παρέχεται εκπαίδευση τέτοιου επιπέδου (βλ. πίνακα, Level 3b) είναι αυτή τη στιγμή η Μεγάλη Βρετανία, η Ιρλανδία, η Νορβηγία και η Ολλανδία. Το Πρόγραμμα Σπουδών του Ευρωπαϊκού διπλώματος Οπτομετρίας παρέχει εκπαίδευση για την τεχνολογία και κατεργασία οφθαλμικών φακών και φακών επαφής, τη διάθλαση και τη συνταγογράφηση, τον έλεγχο για πιθανές παθήσεις αλλά και τη διάγνωση οφθαλμικών παθήσεων με τη χρήση διαγνωστικών φαρμάκων!!

Βέβαια, πρέπει να σημειωθεί ότι η εκπαίδευση στις παραπάνω χώρες συμβαδίζει με τη νομοθεσία, δηλαδή ο Οπτομέτρης έχει τη δυνατότητα χρήσης διαγνωστικών φαρμάκων (π.χ. κυκλοποληγικά), με σκοπό τη διάγνωση παθήσεων (π.χ. ωχροπάθειες, γλαύκωμα) και στη συνέχεια να παραπέμπει τους ασθενείς σε (χειρούργους) οφθαλμίατρους. Με την παρακολούθηση, μάλιστα, ειδικών σεμιναρίων, στα πλαίσια της δια βίου εκπαίδευσης, ο Οπτομέτρης στη Μ. Βρετανία έχει τη δυνατότητα να αναβαθμίσει τις αρμοδιότητές του (αφού βέβαια έχει πρώτα αναβαθμίσει τις ικανότητές του) και να φτάσει στο επίπεδο συνταγογράφησης θεραπευτικών φαρμάκων!! Κάτι, που το έχουν επιτύχει εδώ και χρόνια οι Αυστραλοί, οι ΝεοΖηλανδοί, οι Καναδοί και οι οπτομέτρες των ΗΠΑ. Και αν αυτό φαίνεται εξωπραγματικό για τα πρότυπα της Ελλλάδας, να αναφερθεί ότι στις ΗΠΑ ο απόφοιτος Οπτομέτρης, μετά από ειδική εκπαίδευση και ολοκλήρωση σπουδών 6 ετών, έχει τη δυνατότητα να "χειρουργήσει", να προβεί, για παράδειγμα, σε διαθλαστικές επεμβάσεις!! Η εξέλιξη του επιπέδου του Οπτομέτρη σε ορισμένες χώρες (π.χ. Μ. Βρετανία, Αυστραλία, ΗΠΑ) και οι αυξημένες "αρμοδιότητές" του, δημιούργησαν χώρο για τη δημιουργία Πτυχίου αποκλειστικά για Οπτικούς, με διετή όμως φοίτηση.

Είναι εμφανές ότι σε άλλες χώρες της Ευρώπης γίνονται ανάλογες κινήσεις για αναφάθμιση του επαγγέλματος, και μπορούν αυτή την στιγμή νόμιμα όχι μόνο κάνουν διάθλαση αλλά και να προβούν σε οφθαλμολογικό έλεγχο για πιθανές παθήσεις. Σε αυτές συμπεριλαμβάνονται οι Σκανδιναβικές χώρες (Δανία, Φινλανδία, Σουηδία), η Γερμανία, η Ελβετία και η Ισπανία που έχει κάνει άλματα τη τελευταία δεκαετία (πριν 12 χρόνια οι Ισπανοί δεν είχαν τη "νομοθετική έγκριση" να κάνουν ούτε διάθλαση).

Σε ορισμένες ακόμη Ευρωπαϊκές χώρες, όπως η Ιταλία, η Γαλλία, το Βέλγιο, η Ισλανδία και η Αυστρία επιτρέπεται η διάθλαση για τη διάγνωση πιθανού σφαιρο-κυλινδρικού σφάλματος. Να αναφερθεί ότι στη Γαλλία οι Οφθαλμίατροι είναι αυτοί που παρέχουν Φακούς Επαφής ενώ οι Οπτικοί επιτρέπεται να κάνουν διάθλαση!

Δυστυχώς, αν και η Ελλάδα κατέφερε σε πολλά άλλα θέματα εκπαίδευσης και παροχής υπηρειών Υγείας να "συμβαδίζει" με τις υπόλοιπες πρώην χώρες της ΕΟΚ, το επάγγελμα του Οπτομέτρη (αλλά και η εκπαίδευση που παρέχεται στο ανάλογο αντικείμενο) έχει αποτύχει όχι μόνο να αναβαθμιστεί μέσα στο χρόνο αλλά και να κατοχυρωθεί. Το επίπεδο εκπαίδευσης είναι ανάλογο ενός Οπτικού, αφού περιορίζεται στην κατεργασία και παροχή οφθαλμικών φακών (dispensing), και τη δυνατότητα εφαρμογής Φακών Επαφής, συμβαδίζοντας με τη Τουρκία και πολλές άλλες χώρες όπου το θεσμικό πλαίσιο είναι ασαφές (Λετονία, Ρουμανία, Σερβία, Σλοβενία, Πολωνία, Τσεχία, Κροατία, Βουλγαρία, Αλβανία). Να σημειωθεί ότι στις περισσότερες από τις παραπάνω χώρες το επάγγελμα του Οπτικού θεωρείται χειροτεχνικό (handicraft) αν και σε μερικές από αυτές (Σερβία, Σλοβενία, Κροατία) μόλις πρόσφατα δημιουργήθηκε επίσημη Σχολή Οπτικής.