11 Ιουλίου 2018

Θερινό Σχολείο στην Οπτική της Όρασης: τι πρέπει να γνωρίζουμε για τους φακούς επαφής

Το 13ο Θερινό Σχολείο στην Οπτική της Όρασης (Aegean Summer School in Visual Optics) διοργανώθηκε το τριήμερο 7-9 Ιουλίου στο Ηράκλειο Κρήτης από το εργαστήριο Οπτικής και Όρασης του Πανεπιστημίου Κρήτης με οργανωτή τον καθηγητή Ιωάννη Παλλήκαρη την αμέριστη υποστήριξη της Περιφέρειας Κρήτης και σημαντικούς προσκεκλημένους ομιλητές.

Το πρόγραμμα εστίασε στις σύγχρονες τεχνικές διόρθωσης της πρεσβυωπίας με μια ολόκληρη μέρα να είναι αφιερωμένη στους φακούς επαφής, που εδώ και 50 χρόνια αποτελούν μια αξιόπιστη λύση στη διόρθωση των διαθλαστικών σφαλμάτων του οφθαλμού. Οι φακοί επαφής, σύμφωνα με τον Σωτήρη Πλαΐνη, οπτομέτρη κι ερευνητή στο Πανεπιστήμιο Κρήτης και συνδιοργανωτή του Θερινού Σχολείου, έχουν κερδίσει επάξια μια σημαντική θέση στο χώρο της διόρθωσης της μυωπίας, του αστιγματισμού και της πρεσβυωπίας, με αποτέλεσμα 25 εκατομμύρια άνθρωποι στην Ευρώπη και περίπου 350 χιλιάδες στην Ελλάδα να τους χρησιμοποιούν, συνήθως σε καθημερινή βάση. Κατά τη διάρκεια των τελευταίων 50 ετών έχουν πραγματοποιηθεί σημαντικές εξελίξεις ως προς τα υλικά, το σχεδιασμό και τη συχνότητα αντικατάστασής τους, οι οποίες έχουν οδηγήσει σε σημαντική μείωση πιθανών μακροχρόνιων επιπλοκών, προσφέροντας μεγαλύτερη άνεση, ασφαλέστερη χρήση και ευκρινέστερη όραση για ένα μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού.

Ο Phil Morganκαθηγητής Οπτομετρίας και επικεφαλής της Eurolens Research στο Μάνστεστερ, ενός από τα μεγαλύτερα ερευνητικά κέντρα στον κόσμο, αναφέρει ότι αν και πολλοί άνθρωποι αγαπούν να φορούν γυαλιά, οι φακοί επαφής προσφέρουν έναν πιο φυσικό τρόπο διόρθωσης της όρασης, εξασφαλίζοντας όραση 360°, η οποία είναι απεριόριστη, σε αντίθεση με τον περιορισμό του οπτικού πεδίου από τον σκελετό κατά τη χρήση των γυαλιών. Επίσης μπορούν να χρησιμοποιηθούν πιο εύκολα σε αθλήματα και σε επαγγέλματα με συνεχείς απαιτήσεις όρασης, ενώ δεν θολώνουν ή βρέχονται και είναι αισθητικά πιο ελκυστικοί - δεν γνωρίζουμε, για παράδειγμα, αν κάποιος φοράει φακούς επαφής ή όχι. 

Όπως σημειώνει ο Jose Gonzalez-Meijome, καθηγητής και διευθυντής του τμήματος Φυσικής στο Πανεπιστήμιο του Minho στην Μπράγκα της Πορτογαλίας, υπάρχουν ειδικές περιπτώσεις όπου οι φακοί επαφής αποτελούν καλύτερη επιλογή διόρθωσης από τα γυαλιά, όπως στην υψηλή μυωπία, τον ανώμαλο αστιγματισμόκαι την ανισομετρωπία, στην αποκατάσταση της όρασης σε παθολογικές καταστάσεις του κερατοειδή (π.χ κερατόκωνος), ή ακόμα σε παιδιά με εξελισσόμενη μυωπία με τους σύγχρονους φακούς αντι-μυωπίας (ορθοκερατολογία).

Σχετικά με την ασφάλεια με τη χρήση των φακών, ο Shehzad Naroo, καθηγητής στο πανεπιστήμιο του Άστον στο Μπέρμιγχαμ και αρχισυντάκτης του επιστημονικού περιοδικού Contact Lens Anterior Eye, τονίζει ότι οι κίνδυνοι χρήσης τους είναι πολύ χαμηλοί. Ωστόσο, ο παράγοντας κινδύνου για μολύνσεις είναι αυξημένος σε σχέση με τα γυαλιά. Η ασφαλής και επιτυχής χρήση των φακών επαφής προϋποθέτει την πιστή συμμόρφωση με τους κανόνες φροντίδας συντήρησης και υγιεινής, που θα πρέπει κάθε φορά να παρέχονται από τον εφαρμοστή. Όσο αφορά τη χρήση σε παιδιά, δεν υπάρχει όριο ασφαλούς ηλικίας στην πραγματικότητα. Σημαντικότερος παράγοντας είναι η υπευθυνότητα. Μελέτες έχουν δείξει ότι από την ηλικία των 12 ετών μπορούμε να βασιστούμε σε ένα παιδί ώστε να ακολουθεί τους κανόνες υγιεινής, φροντίζοντας σωστά τους φακούς επαφής του. Υπάρχουν, μάλιστα, και περιπτώσεις παιδιών που χρησιμοποιούν φακούς επαφής σε προσχολικές ηλικίες, λόγω προβλημάτων όρασης μη αντιμετωπίσιμων με τα γυαλιά.

Kamlesh Chauhan, οπτομέτρης με μεγάλη εμπειρία στην εκπαίδευση των φακών επαφής και σήμερα διευθυντής της επαγγελματικής εκπαίδευσης και ανάπτυξης της Johnson & Johnson στην Ευρώπη, σημειώνει ότι οι καταρτισμένοι οπτικοί και οπτομέτρες είναι υπεύθυνοι για την πλήρη ενημέρωση, τη σωστή επιλογή υλικών και την εξατομικευμένη εφαρμογή σε κάθε περίπτωση. Επίσης είναι σε θέση να γνωρίζουν και να αντιμετωπίζουν ανεπιθύμητες καταστάσεις που ενδεχομένως εμφανιστούν. Η εύκολη απόκτηση ΦΕ από διάφορα σημεία πώλησης (π.χ. internet, φαρμακεία, καταστήματα super-market και καλλυντικών), μέσω των οποίων δεν μπορούν να παρέχονται οι απαραίτητες πιστοποιήσεις και γνώσεις για τη σωστή εφαρμογή, ενδέχεται να οδηγήσει σε αυξημένα κρούσματα οφθαλμικών επιπλοκών. Είναι απαραίτητο ο χρήστης να επισκέπτεται ανά τακτά διαστήματα τον οφθαλμίατρό του και τον εφαρμοστή του για έλεγχο της ακεραιότητας του κερατοειδή του και των φακών του.

Όσο αφορά τη διόρθωση της πρεσβυωπίας, ο Σωτήρης Πλαΐνης αναφέρει ότι υπάρχουν σήμερα διάφορες τεχνικές διόρθωσής της με φακούς επαφής. Τα τελευταία χρόνια έχουν αναπτυχθεί φακοί επαφής με καινοτόμους πολυεστιακούς σχεδιασμούς που εξασφαλίζουν ταυτόχρονη όραση για μακριά και κοντά, ενώ αρκετά διαδεδομένη είναι και η τεχνική της μονο-όρασης, όπου ένα μάτι διορθώνεται για να εστιάζει κοντά ενώ το άλλο μάτι εξασφαλίζει μακρινή όραση. Ο εφαρμοστής των φακών επαφής, έχοντας λάβει υπόψιν ορισμένα οπτικά χαρακτηριστικά του οφθαλμού μετά από ειδικές μετρήσεις μπορεί να μας συστήσει την καλύτερη επιλογή για κάθε περίπτωση.