Τι κάνεις αν θέλεις έρευνα;

αναδημοσιεύω το ενδιαφέρον άρθρο του Αντώνη Παπαγιαννίδη από το protagon.gr

Από τα παρακάτω κρατάω ότι για να κάνεις έρευνα πρέπει πρώτα να έχεις δημιουργήσει ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ έρευνας, το οποίο δυστυχώς ή ευτυχώς δεν "καλλιεργείται" από τη μία μέρα στην άλλη. Κάποιοι από εμάς ηταν "τυχεροί" που το έζησαν σε ιδρύματα του εξωτερικού, στις καλές τους εποχές! Πολλοί Έλληνες είναι ακόμα "εκεί" και συμβάλλουν στη διατήρηση και την εξάπλωσή του.

__________________

."....Όμως τα αληθινά πολύτιμα κατατέθηκαν από Αμερικανούς ή πάλι «με αμερικανικά αντανακλαστικά» Ευρωπαίους. Απ’ αυτούς ακούστηκαν σημεία και τέρατα! Ότι, για παράδειγμα, αν θέλεις αληθινή έρευνα στραμμένη στην καινοτομία (και με πιθανότητα να αποδώσει) χρειάζεται να πληρώσεις σοβαρά τους ερευνητές και τους καθηγητές. Χρειάζεται βέβαια και να φτιάξεις μιαν κουλτούρα αριστείας. Χρειάζεται και να στρώσεις συνθήκες ελκυστικές. Χρειάζεται και να υπάρχει δεκτικό περιβάλλον προκειμένου να μεταφράζεται η έρευνα και η καινοτομία σε αποτέλεσμα. Κυρίως όμως… χρειάζεται να πληρώνεις τους ανθρώπους!

Δόθηκε το παράδειγμα του Καναδά, που αιμορραγούσε - προς τις ΗΠΑ - ανθρώπινο δυναμικό. Τι έκαναν; Χρηματοδότησαν σοβαρά έδρες και Ινστιτούτα, και μετά κάποιο διάστημα είδαν να μεταναστεύουν Βόρεια οι Αμερικάνοι, να συρρέει διεθνές δυναμικό («Κυκλοφορία ανθρώπινου δυναμικού υψηλής αξίας» λέγεται αυτό) προς τα κέντρα αριστείας που δημιουργήθηκαν. Όμως και στην Ελβετία (EPFL Λωζάννης) και στο Βέλγιο (UCL Λουβέν) και στη Σουηδία (Ουψάλα), με τη δημιουργία κέντρων αριστείας μπόρεσε να απογειωθεί η καινοτομία.

Πώς δημιουργήθηκε η τεχνική της εγχείρησης λέιζερ για τα μάτια; Από την ανάγκη μιας τεχνολογίας ώστε να γίνεται η προσέγγιση σκαφών, με απόλυτη ακρίβεια, στο Διάστημα! Χρειάστηκαν σε αμερικανικά ιδρύματα και εταιρείες 7 χρόνια ερευνών – «και 4 σχεδόν χρεοκοπίες» - για να γίνει αυτή η έρευνα, που βρήκε εφαρμογή στη χειρουργική ακρίβειας. Τα παραδείγματα είναι άνευ τέλους. Όμως, απαιτούν κινήσεις αποφασιστικές. «Ιδιωτικοποιήστε Πανεπιστήμια, ανοίξτε καινούρια, δημιουργήστε ανταγωνισμό ανάμεσα σε ό,τι υπάρχει».

Μελαγχολεί κανείς βλέποντας την απόσταση με τα δικά μας. Άλλωστε, η αίθουσα του Ευγενίδειου ψιλοεξεγέρθηκε, όταν άρχισε να αναφέρεται η εισαγωγή κριτηρίων οικονομικής εφικτότητας στην αξιολόγηση των ακαδημαϊκών σχεδιασμών (Μετάφραση; «Ωραιότατο το project σου. Μπορεί να έχει εφαρμογή; Χρηματοδοτείται! Δεν μπορεί; Βρες χορηγό!).

Και αν τίποτε από όλα αυτά δεν γίνει; Τότε, όσοι άξιοι θα κάνουν εκείνο που γίνεται στην Ινδία. Είσαι κάπου όπου ισχύει αυστηρά σύστημα κόστους και ανήκεις σε λάθος κάστα; Πας σε άλλο τόπο…

Αλλά, μιας και το υποσχεθήκαμε, δείτε τον δεκάλογο προτάσεων/εισηγήσεων του Ελληνικού Φόρουμ Καινοτομίας (έτσι ονομάστηκε η διοργάνωση):

1. Χρειάζεται πρώτα να αναπτυχθούν τα υφιστάμενα ερευνητικά ινστιτούτα, αλλά και να δημιουργηθούν νέα - με λογική τη δυνατότητα να υπάρχει spillover στην περιοχή. Καθώς δημόσια κονδύλια δεν υπάρχουν πλέον, θα ‘πρεπε να αξιοποιηθεί το Πρόγραμμα-Πλαίσιο της ΕΕ, Ορίζοντας 2020, με τις «Έδρες ERA» που προβλέπονται ειδικά για τις χώρες συνοχής και την “Teaming Excellence”.

2. Χρειάζεται επίσης να υπάρξουν κίνητρα, προκειμένου οι ερευνητές να μένουν στην Ελλάδα (ακριβέστερα να ανακοπεί κάπως το ρεύμα φυγής που ήδη ογκώνεται).

3. Να επεκταθούν τα ερευνητικά clusters και τα δίκτυα, με βάση τις υπάρχουσες ήδη εξειδικεύσεις. Τα σχετικά παραδείγματα αφθονούν στην Ευρώπη (όπως το τεχνολογικό πάρκο Βερολίνο-Aldershof). Η χωροταξική συγκέντρωση των σημερινών ινστιτούτων θα πρέπει να εξεταστεί άμεσα.

4. Να προωθηθεί η δημιουργία φορέων risk capital για τα start-ups. Ασφαλώς και έχει υπάρξει πρόοδος στα τελευταία χρόνια, όμως η εμβάθυνση του μέτρου είναι απαραίτητη.

5. Μεταρρύθμιση του εκπαιδευτικού συστήματος και ενίσχυση της επαγγελματικής κατάρτισης. (Στο πρώτο, εκεί που βρισκόμαστε, καλύτερα να μη σταθεί κανείς. Στο δεύτερο, αποτελεί αιχμή του δόρατος όλης της γερμανικής φιλοσοφίας «τεχνικής βοήθειας» προς τις χώρες της ευρωπαϊκής περιφέρειας…).

6. Βελτίωση του ρυθμιστικού περιβάλλοντος για τις (καινοτόμες ιδίως) επιχειρήσεις, εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων στην πράξη (Εδώ, πάλι καλύτερα να μη σταθεί κανείς!).

7. Κωδικοποίηση και απλούστευση της νομοθεσίας. (Ομοίως).

8. Καλύτερη στόχευση του «Καλλικράτη» - σύνδεση με τη φορολογική μεταρρύθμιση. (Πάλι εδώ θα έτεινε να πει κανείς «πάμε παρακάτω». Όμως, άμα την προσέξει αυτή την πρόταση/εισήγηση από πιο κοντά, θα δει ότι εκείνο που επιδιώκεται είναι η μεταφορά της νέας έμφασης στην έρευνα και ανάπτυξη προς το τοπικό επίπεδο. Το σπάσιμο της συγκεντρωτικής, ασφυκτικής λογικής. Μην το προσπεράσουμε).

9. Επιχορηγήσεις /grants για start-ups. Κι εδώ έχει γίνει δρόμος. Μια αναδιάταξη/reallocation του ΕΣΠΑ, ή/και στόχευση του επόμενου θα ήταν πολύτιμη. (Η συνδυαστική πρόταση ΚΕΠΕ/ΙΟΒΕ/McKinsey που έχει προαναγγείλει ο Γιάννης Στουρνάρας, πολύτιμη εδώ).

10. Άσκηση μιας ενεργότερης, ουσιαστικότερης και (θα προσθέταμε) ειλικρινέστερης πολιτικής για την ελληνική επιστημονική διασπορά. Εδώ, πάλι, το ζήτημα είναι να ξεφύγει κανείς από τις προθέσεις, τους σχεδιασμούς – δηλαδή: τα λόγια και τις πολιτικές διακηρύξεις – και να περάσουμε στην πραγματικά συνειδητοποιημένη αξιοποίηση της διασποράς."